عبدالصمد بن سعید کندی حمصیحِمصی، عبدالصمد بن سعید کندی، محدّث و قاضی قرن سوم و چهارم است. ۱ - شرح حالاز زندگی وی اطلاع چندانی در دست نیست. ابن‌عساکر شرح حال کوتاهی از او آورده و به دو بار حضور وی در دمشق اشاره کرده‌است. وی همچنین کسانی را که او از آن‌ها روایت نموده و برخی کسان را که از وی حدیث روایت کرده‌اند، نام برده‌است. ۲ - مشایخ حدیثحمصی از محدّثان بسیاری، از جمله عمران بن بکّار و سلیمان بن عبدالحمید بهرانی، سماع حدیث کرده‌است. ۳ - راویان حدیثاز او کسانی چون قاضی ابوبکر ابهری و علی بن محمد حلبی روایت نقل کرده‌اند. وی همچنین منصب قضای شهر حمص را برعهده داشته‌است. [۳]
محمد بن احمد ذهبی، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، ج۷، ص۴۹۳، چاپ بشّار عواد معروف، بیروت ۱۴۲۴/۲۰۰۳.
۴ - آثارعمده شهرت او به واسطه تألیف کتاب تاریخ من نزل بحمص من‌الصحابة است. این کتاب در اختیار ابن‌عساکر بوده و از آن با نام فی تسمیة من نزل حمص من‌الصحابة یاد نموده و به کرّات از آن نقل قول کرده‌است. ابن‌عساکر این کتاب را به دو طریق در روایت خود داشته‌است: یکی به روایت ابوبکر محمد بن سلیمان بن یوسف رَبَعی و دیگری، که ابن‌عساکر بیش‌تر از این طریق از کتاب حمصی نقل مطلب کرده، به روایت ابوالحسن علی بن مسلم فَرَضی از عبدالعزیز بن احمد از ابوالمعمَّر مسدَّد بن علی بن عبداللّه از پدرش از حمصی. ذهبی نیز از این کتاب با عنوان ذکر من نزل حمص من‌الصحابة [۹]
محمد بن احمد ذهبی، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، ج۷، ص۴۹۳، چاپ بشّار عواد معروف، بیروت ۱۴۲۴/۲۰۰۳.
و تاریخ حمص [۱۰]
محمد بن احمد ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۳، ص۱۶، چاپ شعیب ارنؤوط و دیگران، بیروت ۱۴۰۱ـ۱۴۰۹/ ۱۹۸۱ـ۱۹۸۸.
یاد کرده و آن را اثری نیکو خوانده و در جایی دیگر [۱۱]
محمد بن احمد ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۱۵، ص۲۶۷، چاپ شعیب ارنؤوط و دیگران، بیروت ۱۴۰۱ـ۱۴۰۹/ ۱۹۸۱ـ۱۹۸۸.
به سماع این کتاب اشاره کرده و مطالبی نیز از آن آورده‌است. جمال‌الدین مزّی نیز نسخه‌ای از این کتاب را در اختیار داشته و اقوالی از آن آورده‌است. [۱۲]
یوسف بن عبدالرحمان مزّی، تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، ج۱۷، ص۱۶۴ـ۱۶۵، چاپ بشار عواد معروف، بیروت ۱۴۲۲/۲۰۰۲.
[۱۳]
یوسف بن عبدالرحمان مزّی، تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، ج۲۲، ص۳۷۵، چاپ بشار عواد معروف، بیروت ۱۴۲۲/۲۰۰۲.
ابن‌حجر عسقلانی نیز در تدوین کتاب الاصابة فی تمییز الصحابة بار‌ها از این کتاب نقل قول کرده‌است. [۱۴]
ابن‌حجر عسقلانی، الاصابة فی تمییز الصحابة، ج۱، ص۶۵۶، چاپ عادل احمد عبدالموجود و علی‌محمد معوض، بیروت ۱۴۱۵/۱۹۹۵.
[۱۵]
ابن‌حجر عسقلانی، الاصابة فی تمییز الصحابة، ج۱، ص۶۸۶، چاپ عادل احمد عبدالموجود و علی‌محمد معوض، بیروت ۱۴۱۵/۱۹۹۵.
[۱۶]
ابن‌حجر عسقلانی، الاصابة فی تمییز الصحابة، ج۲، ص۱۱۶، چاپ عادل احمد عبدالموجود و علی‌محمد معوض، بیروت ۱۴۱۵/۱۹۹۵.
[۱۷]
ابن‌حجر عسقلانی، الاصابة فی تمییز الصحابة، ج۲، ص۱۷۷، چاپ عادل احمد عبدالموجود و علی‌محمد معوض، بیروت ۱۴۱۵/۱۹۹۵.
[۱۸]
ابن‌حجر عسقلانی، الاصابة فی تمییز الصحابة، ج۲، ص۳۲۶، چاپ عادل احمد عبدالموجود و علی‌محمد معوض، بیروت ۱۴۱۵/۱۹۹۵.
۵ - وفاتحمصی در ۳۲۴ درگذشت. [۱۹]
محمد بن احمد ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۱۵، ص۲۶۷، چاپ شعیب ارنؤوط و دیگران، بیروت ۱۴۰۱ـ۱۴۰۹/ ۱۹۸۱ـ۱۹۸۸.
۶ - فهرست منابع(۱) ابن‌حجر عسقلانی، الاصابة فی تمییز الصحابة، چاپ عادل احمد عبدالموجود و علی‌محمد معوض، بیروت ۱۴۱۵/۱۹۹۵. (۲) ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق، چاپ علی شیری، بیروت ۱۴۱۵ـ۱۴۲۱/ ۱۹۹۵ـ۲۰۰۱. (۳) محمد بن احمد ذهبی، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، چاپ بشّار عواد معروف، بیروت ۱۴۲۴/۲۰۰۳. (۴) محمد بن احمد ذهبی، سیر اعلام النبلاء، چاپ شعیب ارنؤوط و دیگران، بیروت ۱۴۰۱ـ۱۴۰۹/ ۱۹۸۱ـ۱۹۸۸. (۵) یوسف بن عبدالرحمان مزّی، تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، چاپ بشار عواد معروف، بیروت ۱۴۲۲/۲۰۰۲. ۷ - پانویس
۸ - منبعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «عبدالصمد بن سعید کندی‌حمصی»، شماره۶۵۵۴. |